لزوم توجه دستگاه سیاست خارجی به آتش بس در قره باغ؛ تغییرات ژئوپلتیکی در راه است؟ - مجله سفر به کانادا

جهت دریافت خدمات طراحی خانه ویلایی در زمین شیبدار با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. گروه آبان با سالهای تجربه طراحی معماری و ساخت و مشارکت در پروژه های ساختمانی ویلا و باغ کوچک و بزرگ بهترین انتخاب جهت مشاوره و اجرا میباشد.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، خاتمه پس از 44 روز جنگ قره باغ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان به توافق آتش بس منتهی شد.

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و دنیا را در کانال تلگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و دنیا را در کانال اینستاگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

اگرچه طی این دوره 3 آتش بس شکست خورده را شاهد بودیم اما تفاوت چهارمی در این است که اولاً نیروهای ارمنستان به این نتیجه رسیدند که در صورت ادامه جنگ ممکن است خان کندی(مرکز قره باغ) را نیز از دست بدهند و در ثانی ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه شخصاً وارد میدان شده و نیروهای روسیه نیز تضمین این آتش بس را به عهده گرفته اند.

در بیانیه ای که از سوی پوتین منتشر شده مفاد توافق آتش بس بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان به توضیح زیر است:

1 همه عملیات های نظامی در قره باغ باید متوقف گردد.

2 کنترل استان آغدام تا بیستم نوامبر سال جاری به جمهوری آذربایجان بازگردانده خواهد شد.

3 نیروهای حافظ صلح روسیه در امتداد خط تماس در قره باغ و در امتداد دالان لاچین استقرار پیدا می نمایند.

4 مدت اقامت نیروهای حافظ صلح روسی پنج سال است که در صورت عدم اعتراض طرفین حضور نیروهای حافظ صلح قابل تمدید خواهد بود.

5 یک مرکز صلح برای نظارت بر آتش بس ایجاد خواهد شد.

6 ارمنستان استان کلبجر را تا پانزدهم ماه نوامبر و لاچین را تا اول دسامبر پس می دهد.

7 تمامی آوارگان رانده شده قره باغ و مناطق اطراف به وطن خود باز خواهند گشت.

8 تبادل اسرای جنگی و اجساد کشته ها و قربانیان انجام خواهد گرفت.

9 ارمنستان برای عبور و مرور شهفرایندان آذربایجانی و محموله های تجاری از منطقه نخجوان به جمهوری آذربایجان، گذرگاه امنی را در اختیار آذربایجان قرار می دهد و امنیت این گذرگاه را روسیه تأمین خواهد نمود.

10 تردد شهفرایندان ارمنی و محموله ها از منطقه قره باغ به جمهوری ارمنستان به وسیله گذرگاه لاچین انجام خواهد شد.

با اظهاراتی که نخست وزیر ارمنستان و رئیس جمهور آذربایجان داشتند نیز تعیین شد که طرفین این آتش بس را پذیرفته اند و از روزهای آینده باید شاهد اجرایی شدن بندهای آن باشیم.

از سوی دیگر ایران نیز از این آتش بس استقبال و حمایت کرد.

در همین خصوص، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهوری در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: جمهوری اسلامی ایران از میانجگیری روسیه، میان آذربایجان و ارمنستان و پذیرش آتش بس از سوی طرفین در مناقشه قره باغ استقبال می نماید. ما همچنان به پایبندی دو کشور به مرزهای بین المللی و حفظ حقوق شهفرایندی همه اقشار تاکید داریم. معتقدیم، در صورتیکه دو طرف درگیر مناقشه به قواعد بین المللی از جمله تمامیت ارضی کشورها و حقوق شهفرایندی اتباع متعهد بمانند، مذاکرات و راهکار سیاسی می تواند به این بحران کهنه انتها دهد. ضمن خرسندی از انتها جنگ، امیدواریم توافق بدست آمده برای آتش بس اجرایی گردد.

وزارت خارجه کشورمان نیز در بیانیه ای اعلام نمود: جمهوری اسلامی ایران از توافق نامه میان جمهوری آذربایجان، جمهوری ارمنستان و فدراسیون روسیه که منجر به آتش بس و توقف مخاصمات گشت استقبال نموده و امیدوار است این توافق که اصول آن در طرح پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران نیز آمده بود، به ترتیبات نهایی برای استقرار صلح پایدار در منطقه قفقاز منجر گردد به گونه ای که دربرگیرنده آرامش و سعادت برای مردم در تمامی کشورهای منطقه و رافع نگرانی های موجود باشد.

اما درباره این آتش بس نکاتی است که باید به آنها توجه کرد از جمله اینکه:

- پس از 3 دهه ارتباط نخجوان به جمهوری آذربایجان به وسیله یک کریدور زمینی از خاک ارمنستان محقق شده و این دو منطقه به یکدیگر متصل می شوند که تضمین امنیت آن نیز با روسیه است. اما بلافاصله پس از امضای آتش بس طرف آذری اعلام نمود که ترکیه نیز به درخواست باکو در این فرایند حضور خواهد داشت.

ترکیه از مدتها قبل به دنبال نقش آفرینی بیشتر در منطقه قفقاز و آسیای میانه بوده است و این جنگ و نتایج حاصل از آن به آنکارا یاری کرد که ورود خود به منطقه را با سرعت بیشتری دنبال کند.

به همین دلیل بود که اردوغان طی دو روز گذشته دوبار با پوتین تماس گرفته و تبادل نظرهایی را با رئیس جمهور روسیه داشت که حاصل آن به گفته اردوغان، حضور نیروهای ترکیه به صورت مشترک با نیروهای روس برای تضمین امنیت و صلح در منطقه قره باغ است.

- این حضور نیروهای روس و ترک در مرزهای شمالی ایران در حالی است که درباره کریدور اتصالی نخجوان به جمهوری آذربایجان جزئیاتی منتشر نشده که از کجا عبور خواهد نمود و چه وضعیتی نسبت به مرز ایران با ارمنستان خواهد داشت. از آنجا که جزو کوتاهترین نقاط از نخجوان به جمهوری آذربایجان خط مرزی ایران است، چنین استنباط می گردد که این جاده ممکن است از نزدیکی مرز ایران کشیده گردد که اگر چنین گردد امکان قطع راستا زمینی ایران به ارمنستان نیز وجود دارد.

قطع اتصال زمینی ایران به ارمنستان علاوه بر اینکه ایروان را در حالت محاصره چند جانبه در محیط ترکی قرار می دهد، باعث ایجاد مسائلی نیز برای ایران خواهد شد. چراکه روابط تجاری زیادی بین ایروان و تهران برقرار که در سال گذشته میلادی بالغ بر 400 میلیون دلار بوده است.

- حضور نیروهای نظامی روسیه و ترکیه در مرزهای شمالی ایران و کیفیت این حضور نیز نکته مهمی است که به روشنی به آن پرداخته نشده است. اینکه آیا چنین توافقی منجر به ایجاد مناطق دیدبانی یا پایگاههای نظامی موقت خواهد شد یا نه، سوالی است که باید به آن پاسخ داده گردد.

نگاهی به توافقاتی که در ادلب سوریه بین روسیه و ترکیه در قالب فرایند آستانه شکل گرفت این نکته را روشن می سازد که برقراری نقاط دیدبانی برای حفظ صلح و جلوگیری از درگیری یکی از اولویتهای چنین ماموریتهایی است که اگر در شمال مرزهای ایران محقق گردد ممکن است تبعات امنیتی برای کشور به همراه داشته باشد.

- این کریدور باعث خواهد شد که راه زمینی ترکیه به آسیای میانه برقرار شده و این کشور از راستا ترانزیتی ایران بی احتیاج گردد که این موضوع در آینده مالی و ترانزیت کشور تاثیر گذار خواهد بود.

- با توجه به این که ایران با ارمنستان، تنها 35 کیلومتر مرز دارد، در شرایط فعلی، فرایند کنترل مناطق مرزی به چه شکلی خواهد بود؟ آیا جمهوری آذربایجان خواهد توانست در تبادل نظر با ایران، رضایت کشورمان را جلب کند یا قرار است بدون در نظر دریافت رویکرد و رضایت ایران، تغییرات جدیدی صورت بگیرد؟

نگاهی به گذاره های بالا بر مبنای یکی از بندهای توافق آتش بس در قره باغ به ما یادآور می گردد که این توافق و بندهای آن را باید به دقت مورد آنالیز قرار داده و پیش از آنکه دیر گردد، مسئولان دستگاه دیپلماسی کشور باید به آن اشراف پیدا نمایند تا اگر در جایی ملاحظات کشورمان در نظر گرفته نشده باشد تدابیر لازم اندیشیده گردد.

این مهم در ابتدا از سوی دولت و دستگاه سیاست خارجی مورد انتظار است که با دقت بیشتری به چنین توافقی ورود نموده و صرفاً به بیانیه استقبال از آتش بس اکتفا نکند زیرا ممکن است شاهد تغییرات ژئوپلتیکی از جمله تغییر راستا ترانزیت از ترکیه به سمت آسیای میانه، حضور نیروهای نظامی روس و ترک در شمال مرزهای ایران و نیز ایجاد محدودیت برای ارتباط با ارمنستان به صورت زمینی باشیم که در بلند مدت به زیان منافع ملی خواهد بود.