ایرانی ها رئیس جمهور بعدی را از منزل انتخاب می نمایند؟! ، آنالیز انتخابات الکترونیک در کشورهای جهان - مجله سفر به کانادا

جهت دریافت خدمات پتینه کاری چیست با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. هر گونه خدمات رنگ آمیزی با تکنیک های مدرن پتینه کاری را به ما بسپارید.

گروه سیاسی خبرنگاران- فرزانه سادات باطنی؛ انتخابات الکترونیک که این روزها به علت شیوع کرونا در کشور بر سر زبان­ها افتاده­، در کشورهایی هم که خود مدعی ایده­ی دولت الکترونیک هستند، همیشه از سوی مردم محل بحث و اعتراض بوده­؛ این مدل انتخابات که به دو صورت الکترونیکی و اینترنتی برگزار می ­گردد احتیاج به بسترهای مهم امنیتی دارند تا بتوانند اعتماد افکار عمومی را به خود جلب نمایند و همچنین در تحقق دموکراسی مفید واقع شوند.

با این حال انتخابات الکترونیک با انتخابات اینترنتی تفاوت­ هایی دارد. انتخابات اینترنتی در بستر شبکه و از راه دور انجام می ­گردد که این شبکه می تواند جهانی یا ملی باشد اما برای بالا بردن امنیت انتخابات و به حداقل رساندن اختلال دیگر کشورها، اینترنت بومی پیشنهاد می­ گردد؛ در مدل الکترونیک ضروری است تا فرد رای دهنده در حوزه انتخابیه حاضر گردد اما برگه­ های رای به صورت کاغذ نیست و احراز هویت فرد، ثبت کاندیدای مورد نظر و شمارش آرا بجای مدل دستی توسط باجه ها و دستگاه­های الکترونیکی انجام می گردد.

راه طی شده

طبق آماری که موسسه­ی بین المللی یاری به دموکراسی و انتخاباتIDEA در سال 2015 منتشر کرد، 19کشور فرآیند رای­گیری خود را برای انتخاب مقامات کشوری الکترونیکی کردند؛ با این حال 16 کشور برای انتخاب مقامات محلی و همچنین 4 کشور در انتخابات عمومی انتخاب رئیس شرکت تجاری یا انجمن­ ها از این مدل در فرآیند اخذ رای استفاده می­ نمایند. همچنین موسسه­ (IDEA) الکترونیکی شدن انتخابات را در دموکراتیک شدن یک کشور موثر می داند.

در بعضی نواحی کشورهای استونی و نروژ و سوئیس مردم از سیستم رای گیری اینترنتی استفاده می ­نمایند؛ بدین معنا که رای گیری از راه دور و به وسیله اتصال به شبکه انجام می ­گردد.

فارغ از روش اینترنتی کشورهایی مثل بلژیک ، آمریکا ، ونزوئلا ، فرانسه و هلند از شیوه­های الکترونیکی در فرآیندهای مختلف انتخابات استفاده می­ نمایند. به طور مثال در بلژیک برگه های رای دو بخش دارند که یک بخش مخصوص ارزیابی توسط انسان و بخش دیگر توسط دستگاه خوانده می ­گردد تا نتیجه ­ی نهایی واحد و متقن باشد.

در فرانسه هر دو مدل اینترنتی و الکترونیکی اعمال می­گردد به طوریکه از روش الکترونیکی برای افراد داخل کشور و از رای­گیری اینترنتی برای اتباع خارج از کشور استفاده می­نمایند. هند برای اولین بار در سال 1982 رأی گیری الکترونیکی را در شهر پارور به صورت آزمایشی برگزار کرد، اما دیوان عالی هند به علت مغایرت انتخابات با قوانین موجود، آن را نامعتبر اعلام نمود. پس از این حادثه و با اعمال تغییرات لازم در قانون، درانتخابات پارلمانی سال 2003 برای نخستین بار از ماشین های رأی گیری در این کشور استفاده شد.

در آمریکا علاوه بر شیوه الکترونیکی در اخذ رای، این امکان برای افراد وجود دارد که قبل از انتخابات برای رای گیری غیابی اقدام نمایند؛ به طوری که با دلیل موجه می­ توانند قبل از انتخابات نام خود را ثبت و در ادامه برگه ­های رای خود را با شیوه­ هایی محرمانه ارسال نمایند؛ علاوه بر این روش پستی هم وجود دارد. برگه های رأی پستی شبیه به برگه های رأی غیابی هستند، اما از این برگه ها برای حوزه های انتخابیه ای استفاده می گردد که در روز انتخابات دارای حوزه رای گیری باز نیستند.

هلند نیز تجربه انتخابات الکترونیکی و اینترنتی را داشته­؛ رای گیری اینترنتی در هلند تا سال 2007 ادامه داشت اما از این سال به بعد با فشار قدرت مدنی این روش متوقف شد و به رای کاغذی بازگشت.

بسیاری از کشورهای اروپایی مدل رای­گیری الکترونیکی را دنبال نمی­ نمایند؛ بعضی رفتارشناسان انتخاباتی، این مخالفت را ناشی از ترس دولتمردان از تقلب و کاهش منافع سیاسی گروه­ها می­ دانند.

پازل انتخابات الکترونیک

کشورهایی که در حال حاضر از مدل انتخابات الکترونیک استفاده می­نمایند، برای رسیدن به یک الگوی واحد زمان زیادی را برای آزمون و خطا صرف کردند.

امنیت انتخابات الکترونیک که در چند سال اخیر توسط شورای نگهبان مطرح شد در مختصات جهانی نیز محل ابهام و تردید بعضی جوامع بوده­است.کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در آخرین نشست خود با خبرنگاران در ارتباط با انتخابات الکترونیک گفت: آنچه که در برگزاری انتخابات مهم است، چه انتخابات الکترونیکی باشد و یا به صورت روش سنتی و دستی باشد، سلامت انتخابات و پاسداری و صیانت از رأی مردم است که نباید خدشه ای به این امانات که رأی مردم است، وارد گردد؛ لذا باید در این خصوص نگاه ما به پاسداری و صیانت از آرای مردم باشد.

امنیت انتخابات الکترونیک در بعضی کشورها منجر به شکل­ گیری گروه­ های اعتراضی نیز شده­؛ در فرانسه از سال 2012 که انتخابات اینترنتی برای اتباع خارج از کشور برگزار گردید، گروهی از مردم معترض چنین فرآیندی شدند و معتقد بودند که امکان تقلب در نتایج حاصل از این روش بالاست. قبل­ تر هم در سال 2003 یک انجمن خصوصی با نام انجمن رای گیری رایانه ­ای در جهت جلوگیری از پیاده ­سازی رای­گیری الکترونیکی در فرانسه تشکیل شد.

در ونزوئلا هم به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در زمینه رای­گیری الکترونیکی، اعتراضاتی مبنی بر عدم اعتماد مردم نسبت به نتایج انتخابات مطرح شد. به طوریکه میزان بازبینی آرا در سال 2005 حدود 45درصد بود و در سال 2006 این میزان به 60 درصد رسید. در ایرلند نیز مراحل ابتدایی رای­گیری الکترونیکی به علت افزایش انتقادها از سوی یک انجمن مردم­نهاد به نام شهروندان ایرلندی متوقف شد.

نوع پیاده­ سازی انتخابات و بستر آمادگی جوامع در تمام مصادیقی که مطرح شد حائز اهمیت است. به طور مثال کشور ایرلند به انتخابات الکترونیکی به مثابه­ی یک ابزار دموکراسی نگاه نکرد و برعکس کشورهای دیگر ازعقاید مختلف شهروندان و گروه های فناوری اطلاعات در این راه بهره­ای نبرد، به طوریکه مردم از سازوکار برگزاری انتخابات اطلاع کافی نداشتند و آن را تحمیل به جامعه خود می ­دانستند.

برای رفع چنین مسئله ای در بعضی کشورها، فناوری مورد احتیاج برای انتخابات از سوی شرکت­ های خصوصی به مزایده گذاشته می ­گردد. این امر در صورتی امکان پذیر است که بدنه ­ی خصوصی یک کشور به اندازه کافی قدرتمند باشد تا بتواند احتیاج کلان دولت را رفع کند.

آن چیز که در آنالیز راه های طی شده در امر انتخابات الکترونیک کشورهای مختلف به دست می آید، موضوع همراهی مردم و قانع کردن عمومی است؛ به طوریکه مردم باید از عملکرد سازوکارهای جدید به طور شفاف آگاه، و از مزیت الکترونیکی شدن انتخابات در کشورهای دیگر باخبر شوند.

دکتر بیژن عباسی استادیار حقوق دانشگاه تهران در همین باره در تبادل نظر با خبرنگار دانشجو گفت:ما اساسا انتخابات را جدی نمی­گیریم. فلسفه­ انتخابات و چگونگی نقش آفرینی احزاب مورد توجه نیست. از این منظر انتخابات ما با همه جای جهان متفاوت هست؛ شما آمریکا را نگاه کنید که دو سال قبل از انتخابات، احزاب انتخابات درون حزبی دارند و درباره مسائل مختلف اظهارنظر می ­نمایند و مسائل شفاف می ­گردد؛ اما ما در ایران چندان جدی نمی­گیریم. انتخابات الکترونیک هم مربوط به همین موضوع هست. در رسانه ها آنطور که باید و شاید به این مسئله نپرداختیم تا از مزایا و معایبش بگوییم و به نوعی وجدان عمومی را هم قانع کنیم که به این ترتیب انتخابات را بگردد برگزار کرد.

احتیاج هست تا رسانه در کنار بسترهای فنی توامان آغاز به کار و از ظرفیت­های قانع کردنی جامعه در راه رسیدن به انتخابات الکترونیکی استفاده کند. استفاده از این ظرفیت ها از شوکه شدن جامعه در مقابل طرح های جدید و به فراخور آن اعتراض های کاذب جلوگیری می­کند.

نکته­ حائز اهمیت این است که برگزاری الگوهای جدید بدون نقد و اعتراض ممکن نیست، اصرار شورای نگهبان بر پیشرفته­ تر شدن و پخته ­تر شدن الگوی پیشنهاد شده هم در همین راستاست چراکه مطالعه تطبیقی و آنالیز جوامع مختلف نشان می ­دهد که تغییر الگوی رای ­دهی می تواند زمینه را برای شکل گیری اعتراضات گسترده ایجاد کند.

وزارت کشور قریب به هشت سال فرصت اصلاح طرح­های ارائه شده و آماده­ سازی بسترهای فنی را داشته؛ حال این نهاد باید پاسخ دهد که در این سال­های اخیر دقیقا چه اقداماتی برای برگزاری انتخابات انجام داده و برای انتخابات 1400 از چه ظرفیت­های جدیدی می تواند استفاده کند؟