2 روز مانده به گام چهارم؛ مسیری سخت در پیش روی اروپا - مجله سفر به کانادا

برای سفر به تور اروپا با بهترین کارشناسان مشورت کرده و بهترین برنامه سفر را انتخاب کنید.

به گزارش خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرنگاران، 14 آبان ماه سومین فرصت 60 روزه طرف های باقیمانده برجام به ویژه اروپایی ها برای اجرای تعهدات بانکی و نفتی خود پس از بیانیه 18 اردیبهشت ماه شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران سرانجام می پذیرد و آنگونه که از شواهد برمی آید، باز هم در پی بی تحرکی طرف مقابل، ایران گام چهارم کاهش تعهدات برجامی را برخواهد داشت.

اروپا در این 180 روز نشان داد که توان تصمیم گیری مستقل را ندارد، با اینکه سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز پنجشنبه نهم آبان ماه در اظهاراتی بیان کرد که راستا دیپلماسی باز است و باز هم بوده و یکسری اقدامات و تحرکاتی در این زمینه جریان دارد و اروپایی ها و به ویژه فرانسوی ها هنوز هم کوشش می نمایند اقداماتی را در راستای اجرای تعهداتشان انجام دهند، اما همانگونه که موسوی نیز بر آن صحه گذاشته، تا این لحظه این کوشش ها به نتیجه ملموسی نرسیده است.

در همین خصوص براساس اعلام سخنگوی وزارت خارجه کمیته تشکیل شده در شورای عالی امنیت ملی، در حال طراحی گام چهارم است و اگر شرایط به همین منوال پیش برود، به احتمال قوی تهران گام چهارم را برخواهد داشت.

این همان کمیته ای است که پیش از این نیز محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور در جمع خبرنگاران در سمنان به آن اشاره نموده بود که برای آنالیز رفتار اروپا تشکیل شده و رصد گام سوم کاهش تعهدات برجامی و تأثیرات آن را به عهده دارد. واعظی در این خصوص گفته بود که نتیجه کار این کمیته یک هفته قبل از سرانجام اولتیماتوم دو ماهه ایران، به رئیس جمهور ارائه می گردد تا با آنالیز شرایط، تصمیم گیری لازم انجام گردد.

وی هشتم آبان ماه نیز در حاشیه جلسه هیأت دولت در جمع خبرنگاران یادآور شده بود که اگر در مذاکرات و رفت آمدهایی که جریان دارد، اتفاقی نیفتد، قطعا گام چهارم را در زمان مقرر برمی داریم.

البته آنگونه که پیش از این علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در اول آبان ماه در جمع خبرنگاران گفته بود، قرار است جزییات گام چهارم توسط رئیس جمهور اعلام گردد.

به گزارش فارس، از زمانی که شورای عالی امنیت ملی ایران در 18 اردیبهشت ماه و در اولین سالگرد خروج آمریکا از برجام در بیانیه ای از کاهش بعضی تعهدات برجامی و ارائه فرصت 60 روزه به طرف های مقابل و به ویژه اروپایی ها اطلاع داد و به همین دلیل سه گام از سوی ایران برداشته شد، رایزنی های دیپلماتیک در جریان بوده و رفت و آمدهایی صورت گرفت، طرح ها و ابتکاراتی مطرح شد از جمله ابتکار فرانسه و ژاپن، ولی عملا هیچ کدام حاصلی به همراه نداشت، چون همه این طرح ها با مانعی بزرگ روبرو شد، واشنگتن و سنگ اندازی های دولت ترامپ.

حال در این میان، ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه (+) که طراحی های کشورش و منوط کردن آن به موافقت آمریکا حاصلی به همراه نداشت، خواهان مذاکره با ایران شده، نه تنها درباره برنامه هسته ای، بلکه موضوعات منطقه ای و گفته است: می خواهیم مذاکرات عمیقی با ایران انجام دهیم که نه تنها برنامه هسته ای ایران، بلکه مسائل امنیتی منطقه ای را شامل گردد.

از سوی دیگر راب مک ایر سفیر بریتانیا در تهران روز شنبه 11 آبان ماه با انتشار ویدئویی مدعی شد که این کشور به همراه فرانسه، آلمان، چین و روسیه کوشش های بسیاری انجام می دهند تا ایران همچنان از مزایای برجام برخوردار باشد و با بیان اینکه در هفته های آینده تصمیمات مهمی درباره آینده برجام پیش روی ایران خواهد بود، گفت: ما می خواهیم این تفاهمنامه باقی بماند.

راب مک ایر البته یادآور شد: خروج آمریکا از برجام ضربه بزرگی به این تفاهمنامه وارد نموده است و واقعا نمی توان تاثیر تحریم ها را رفع کرد. اما ما با حسن نیت در حال همکاری با ایران هستیم تا راه هایی پیدا کنیم که بتوان وضعیت را بهتر کرد.

سفیر بریتانیا با اشاره به گام های کاهش تعهدات برجامی ایران در اظهاراتی مداخله جویانه بیان کرد: اما در عین حال بسیار نامطلوب خواهد بود که ایران قدم هایی بردارد که باعث فروپاشی برجام گردد.

مذاکرات چهار ساعته عراقچی با ریابکوف در مسکو/ زمان کمی در اختیار طرف های برجامی است

در چند هفته سرانجامی باقیمانده به فرصت 60 روزه سوم نیز رایزنی هایی انجام شد که از آن جمله سفر سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران به مسکو و رایزنی با سرگئی ریابکوف همتای روسش در دوم آبان ماه بود که به مذاکراتی چهار ساعته انجامید.

معاون وزیر امور خارجه ایران با انتقاد از سیاست های یکجانبه آمریکا و ناتوانی اروپا در عمل به تعهدات خود پس از خروج آن کشور از برجام گفت: در صورت عدم تحقق خواسته های ایران، جمهوری اسلامی به کاهش تعهدات خود در برجام بر اساس حق خود مندرج در بند 36 این توافق ادامه خواهد داد و هیچ کس نباید اراده ایران در این زمینه را مورد تردید قرار دهد.

وی در عین حال تاکید نمود: راستا دیپلماسی همچنان باز است، اما این راستا هر روز باریک تر و صعب العبورتر می گردد و کشورهای باقیمانده در برجام اگر در اراده خود برای حفظ برجام جدی هستند، باید بدانند که زمان کمی در اختیار دارند.(اینجا بخوانید)

از سوی دیگر معاون سیاسی وزیر خارجه ژاپن و همچنین فرستاده ویژه چین در امور خاورمیانه به تهران سفر کردند، گرچه سفر فرستاده چینی بیشتر در ارتباط با تحولات شمال سوریه صورت گرفت، ولی به نظر می رسد سفر دیپلمات ژاپنی مرتبط با بحث برجام و طرح آبه شینزو بود، با اینکه هیچ مطلبی از جزییات این دیدار به رسانه ها درز نکرد.

علاوه بر این، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز در دو هفته اخیر به باکو، دوحه و ژنو سفر و با بعضی مقامات حاضر از جمله سرگئی لاوروف همتای روس خود و عضو برجام به رایزنی پرداخت و آنگونه که سید عباس موسوی گفته سفرهای دیگری نیز در دستور کار وزیر خارجه واقع شده است که جزییات آن هنوز اعلام نشده است.

تمدید معافیت های مربوط به همکاری های صلح آمیز هسته ای با ایران

در این میانه و در حالی به سرانجام این فرصت 60 روزه نزدیک می شویم که برایان هوک، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران در مصاحبه ای با شبکه تلویزیون العربیه گفت که واشنگتن چندی پیش با کشورهای اروپایی بر سر اینکه مبادلات از کانال اینستکس نباید مشمول کالاهای تحت تحریم آمریکا گردد، به تفاهم دست یافته است.

از سوی دیگر دولت ترامپ معافیت های مربوط به همکاری های صلح آمیز هسته ای با ایران را برای 90 روز دیگر تمدید و در عین حال بخش عمرانی ایران را تحریم کرد که واکنش ظریف و همچنین سخنگوی وزارت خارجه ایران را به همراه داشت و عباس موسوی در این زمینه به واشنگتن توصیه کرد به جای تحریم های تکراری، دست از توهم خودساخته برداشته و به اجرای تعهدات برجامی بازگردد.(بیشتر بخوانید)

حرکت به سمت از بین رفتن محتوای برجام

در همین خصوص، رامین مهمان پرست سخنگوی پیشین وزارت خارجه و سفیر سابق ایران در ورشو به خبرنگار گفت که بحث برجام بعد از بحث های طولانی که در مورد آن صورت گرفته به موضوع اینستکس رسید و راه چاره هایی که طرف اروپایی می دادند، آن هم تا الان عملی نشده است و اخیرا نیز مجدداً مقامات آمریکایی اظهار داشتند که اگر اینستکس هم راه بیفتد، فقط با توافقی که با آمریکا صورت گرفته شامل غذا و دارو خواهد بود، نه هیچ مورد دیگری که در بحث تحریم آمریکا واقع شده است و این بدان معناست که اینستکس خاصیتی نخواهد داشت و راه چارهی برای مسئله برجام نخواهد بود.

وی با بیان اینکه تا الان تغییر اساسی در روند همکاری اروپایی ها دیده نشده که بخواهد تحول جدی در موضوع برجام ایجاد کند، گفت: با همین رویه پیش بینی می گردد که مقامات جمهوری اسلامی ایران تصمیم لازم را درباره گام بعدی برای کاهش تعهدات اتخاذ نمایند و همانگونه که قبلا اشاره شد در این راستا چون به توافقی یک طرفه تبدیل شده و طرف مقابل هیچ کدام از تعهداتش را عملی ننموده، به سمت از بین بردن محتوای برجام حرکت می نماید و یک ظاهر تو خالی از آن باقی می گذارد و فکر نمی کنم این توافق معنای کاربردی داشته باشد.

تأکید رهبر معظم انقلاب بر تداوم کاهش تعهدات هسته ای تا رسیدن به نتیجه مطلوب

در حالی به گام چهارم کاهش تعهدات برجامی نزدیک می شویم که چندی پیش (دهم مهر ماه) رهبر معظم انقلاب در بیاناتی بر تداوم کاهش تعهدات هسته ای تا رسیدن به نتیجه مطلوب تأکید کردند و پس از این بیانات، سازمان انرژی اتمی ایران در بیانیه ای با اشاره به منویات معظم له، اظهار داشت که این سازمان به کاهش تعهدات هسته ای در برجام و از سوی دیگر به فعالیت های گسترده علمی و راهبردی و دستیابی به توانمندی های جدید در چارچوب قوانین ملی و تعهدات پادمانی تا نیل به نتیجه مطلوب ادامه می دهد.

سازمان انرژی اتمی همچنین اظهار داشت: یقین داریم همانگونه که پیش تر مقامات و کارشناسان بین المللی از دستاوردهای ارزشمند و افتخارآفرین سازمان مانند فراوری سوخت 20 در صد حیرت زده شدند، در آینده نزدیک از دستاوردهای جدید متخصصان ایرانی در حوزه فناوری هسته ای صلح آمیز مبهوت خواهند شد.

گام چهارم چه حوزه ای را در برمی گیرد؟

به گزارش فارس، با وجود اینکه در این مدت برآورد هایی درباره گام چهارم مطرح شد ولی هنوز جزییات این گام روشن نیست، البته براساس آنچه که بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی 16 شهریور ماه در نشست خبری اعلام جزییات گام سوم عنوان نموده بود، بحث های فنی رو به سرانجام است و تنها بحث فردو و نظارت ها باقیمانده، او در این خصوص یادآور شد نگاه سازمان این نیست که در حوزه نظارت ها وارد شویم، به خصوص در حوزه پادمان و مسائل مربوط به پروتکل الحاقی و ...، مادامی که کار خلافی انجام نمی دهیم، دلیلی ندارد شفافیت ها را نداشته باشیم و بهانه به طرف مقابل و دشمن بدهیم.

وی اضافه نمود: فعال کردن فردو باقی مانده است که می تواند یک گزینه باشد. احتیاج ما الان غنی سازی 20 درصد نیست و اگر بخواهیم زمانی 20 درصد فراوری کنیم، ترجیح ما این است که یک پله جلو برویم یعنی ذخایر 4.5 درصد به اندازه کافی داشته باشیم بعد شروع کنیم به فراوری 20 درصد. ما داریم به سرانجام اجرای تعهدات کشور در حوزه فنی وارد می شویم و این پیغام واضحی است، تا زمانی که تعهداتشان را انجام ندهند، نباید انتظار داشته باشند که ایران تعهداتش را انجام دهد. تصمیمات ما از جنس تصمیمات محکم، معقول و حساب شده ای است که توخالی هم نیست. ما مصمم و حساب شده جلو می رویم.(بیشتر بخوانید)

پیش از این نیز حسن روحانی رئیس جمهور ایران 22 مهر ماه در نشست خبری با رسانه های داخلی و خارجی توضیح داد: در مرحله اول کاهش تعهدات را در زمینه افزایش غنی سازی انجام دادیم و در مورد آب سنگین هم بر اساس برنامه پیش می رویم. از آنجایی که با اروپا به توافق نرسیدیم مرحله دوم را هم شروع کردیم و الان غنی سازی ما حدود چهار و نیم است و در مرحله سوم که اظهار داشتیم در زمینه تحقیق و توسعه، زمانبندی های برجامی را رعایت نخواهیم کرد و به زودی IR9 و IR7 هم شروع به کار خواهد نمود. اگر اروپایی ها به تعهدات خود برگردند، ما نیز به تعهدات خود عمل می کنیم، در غیر این صورت ما هم ادامه خواهیم داد.

به گزارش فارس، در حالی که هنوز این دو ماشین جدید رونمایی نشده اند، ولی یک منبع مطلع به روزنامه خراسان گفته است که IR9 حدود 50 سو ظرفیت غنی سازی خواهد داشت یعنی 50 برابر دستگاه های فعلی IR1 که در نطنز استفاده می گردد.

در این خصوص زهره الهیان عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس هشتم در تبادل نظر با فارس بیان کرد که کاهش تعهدات در چند محور می تواند شکل بگیرد، از طرفی می تواند اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف گردد و از سوی دیگر کاهش تعهدات نظارتی آژانس بین المللی انرژی اتمی اتفاق بیفتد.(اینجا بخوانید)

محمدصادق کوشکی تحلیلگر مسائل بین الملل (+) نیز گفت: مثلا روند بازرسی ها را به روند بازرسی های عادی NPT برگردانیم و بازرسی ها را از شکل فعلی به شکل عادی برگردانده و و اجازه بازرسی را غیر از حالت عادی پادمان ندهیم. پروتکل الحاقی را که داوطلبانه اجرا می کنیم، دیگر اجرا نکنیم. غنی سازی 20 درصد را شروع نموده و تعداد سانتریفیوژها را به نحو چشمگیری اضافه کنیم.

نگاهی به گام های پیشین

به گزارش فارس، شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران 18 اردیبهشت ماه امسال و در نخستین سالگرد خروج آمریکا از برجام، در بیانیه ای ضمن اعلام کاهش بعضی تعهدات برجامی، فرصت 60 روزه ای را به طرف های باقیمانده در برجام از جمله سه کشور اروپایی داد تا تعهدات بانکی و نفتی خود در قبال ایران را عملیاتی نمایند و اظهار داشت که اگر کماکان این روند ادامه یابد و شاهد پایبندی طرف مقابل به تعهداتش نباشیم، ایران گام های دیگری را در این راستا برخواهد داشت. در گام اول ایران از 300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده 3.67 درصد عبور کرد و در سرانجام این گام و زمان ورود به گام دوم (16 تیر ماه) نیز عنوان شد که ایران از این به بعد سقف غنی سازی 3.67 درصد را رعایت نمی نماید و یک روز بعد هم بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در تبادل نظر با فارس اطلاع داد که سقف اورانیوم غنی شده ایران به 4.5 درصد رسیده است.

گام سوم هم براساس اعلام حسن روحانی رئیس جمهور از روز آدینه 15 شهریور شروع و سازمان انرژی اتمی موظف شد در زمینه تحقیق و توسعه هر آنچه احتیاج فنی کشور است، بلافاصله شروع کند و تمام تعهداتی که در زمینه تحقیق و توسعه در برجام مدنظر بوده را کنار بگذارد.

در همین خصوص بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی 16 شهریور ماه در نشستی خبری درباره اقدامات صورت گرفته در گام سوم و اقداماتی که قرار است در این مدت 2 ماهه انجام گردد، گفت: چهار اقدام امروز انجام شد، یکی در ارتباط با بند 39 ضمیمه یک و فراوری محصول غنی سازی با ماشین های نسل جدید و عدم اختلاط پسمان و محصول این زنجیره ها که قرار بود پس از سال 10 از شروع برجام انجام گردد که این انجام شد. از این به بعد سانتریفیوژها همانطور که تحقیق و توسعه می نمایند به انباشت ذخایر ما یاری می نمایند. این اقدام از دیروز انجام و امروز به آژانس اعلام شد واز الان فراوریات تحقیقاتی ما به ذخایر کشور اضافه نموده می گردد.

کمالوندی اضافه نمود: سانتریفیوژ IR6s در بند 32 ضمیمه یک قرار بوده در ابتدای سال 11 برجام گازدهی گردد که گازدهی آن را شروع کردیم. راه اندازی زنجیره 20 تایی ماشین IR4 که براساس بند 35 ضمیمه یک برجام بوده که ابتدای سال 11 قرار بود انجام گردد و این هم الان صورت گرفته است. ماشین IR6 به صورت زنجیره 20 ماشین که قرار بود از آبان ماه شروع گردد که از دیروز گازدهی نموده ایم و زنجیره 30 تایی را در برنامه بعدی انجام می دهیم. این چهار اقدام عملا صورت گرفته است. 4 اقدام دیگر مانده که دو مورد آن ها در یک ماه آینده انجام خواهد شد، یکی راه اندازی زنجیره میانی ماشین IR2m است که باید از سال 11 انجام می شد و یکی راه اندازی و گازدهی زنجیره 10 تایی ماشین سانتریفیوژ سه بیلوز IR5 و گازدهی آن که ابتدای سال 11 باید انجام می شد و در یک ماه آینده صورت می گیرد.

وی اضافه نمود: در دو ماه آینده و قبل از سرانجام گام سوم سه کار مهم دیگر داریم که ارزش بسیار بالایی دارد، یکی راه اندازی و گازدهی زنجیره های شاهد 164 تایی IR4 و راه اندازی زنجیره های شاهد 164 تایی IR2m و همچنین گازدهی به زنجیره میانی سانتریفیوژ IR5s را تا دو ماه آینده خواهیم داشت. راه اندازی گازدهی زنجیره 30 ماشین IR6 قرار بوده سال هشت و نیم انجام گردد که الان زنجیره ده تایی آن را داریم که گاز می دهیم زنجیره 20 تایی را از دیروز (15 شهریور) شروع کردیم و عملا 60 ماشین IR6 در حدود دو ماه آینده در حال کار و تحقیق و توسعه و افزایش ذخایر اورانیوم کشور خواهند بود.

در همین خصوص نیز علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی 15 مهر ماه امسال در حاشیه نشست با اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در اظهاراتی در جمع خبرنگاران گفت: به عنوان مثال در مورد ماشین IR6 برای اینکه بتوانیم این ماشین را به مرحله نیمه صنعتی برسانیم، احتیاج به زمان داشتیم. بر همین اساس به یک توافق رسیدیم و گفتیم ما زنجیره های میانی 10 تایی و 20 تایی را در یک فاصله زمانی دایر می کنیم. زنجیره 10 تایی بود، زنجیره 20 تایی را 20 فروردین امسال رونمایی کردیم و زنجیره 30 تایی IR6 که قرار بود چهار سال و نیم آینده دایر کنیم، به خاطر خلف وعده اروپایی ها در ظرف دو تا سه هفته آینده، خواهیم داشت.

وی همچنین گفته بود: ظرف حداکثر یک ماه آینده تا زمانی که گام سوم به سرانجام برسد، قریب به 2 هزار و 500 سو به ظرفیت 5 هزار و 60 سوی ما اضافه خواهد شد؛ یعنی قریب 45 درصد به ظرفیت توان غنی سازی ما اضافه می گردد.

رئیس سازمان اتمی همچنین گفت: فراوری اورانیوم غنی شده بالای 3 و نیم درصد خیلی افزایش داشته و به روزی 5 تا 6 کیلو رسیده است. قبل از برجام سالی حدود 2 هزار و 300 کیلو غنی سازی با 9 هزار سو انجام می دادیم. الان به هزار و 700 الی 800 کیلو در سال می رسیم و از نظر ظرفیت غنی سازی به قبل از برجام برگشتیم و این 2 هزار و 500 سو همه از نوع ماشین های نسل جدید هستند.

وی بیان کرد که برای نصب ماشین های جدید احتیاج به لوله گذاری بود که این اقدام در عرض هشت روز انجام و لوله گذاری صورت گرفته است.

از سوی دیگر علی اکبر صالحی همان زمان اظهار داشت که ظرف یکی دو هفته آینده قسمت ثانویه راکتور آب سنگین اراک راه اندازی خواهد شد و اضافه نمود: بخش عمده ای از فرآیندها در قسمت ثانویه انجام می گردد و مهمتر از آن ماشین جا به جایی سوخت که ناقص بود نیز کامل شده و ظرف دو سه هفته آینده این ماشین نیز تکمیل می گردد.