دومین سالروز ثبت میراث جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فارس - مجله سفر به کانادا

خبر ثبت جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فارس برای مردم استان فارس و تمام ایرانیان بسیار مسرت بخش بود. به این دلیل که ساسانیان همانند هخامنشیان ابرقدرتی در خاورمیانه باستان بودند که بخش مهمی از میراث تمدنی جهان باستان را به خود وابسته ساخته اند. در حقیقت دستاوردهای تمدنی و فرهنگی این حکومت مهم در خاستگاه آنها به ثبت جهانی رسید.

این منظر هشت اثر باستانی در سه منطقه استان فارس را شامل می شود: کاخ ساسانی قلعه دختر، پل مهرنرسه و نقش برجسته تاج گذاری اردشیر بابکان بنیان گذار پادشاهی ساسانی، نقش برجسته پیروزی اردشیر بابکان بر اردوان واپسین پادشاه اشکانی در تنگاب فیروزآباد، کاخ اردشیر یا آتشکده، و شهر گور یا شهر شکوه اردشیر در دشت فیروزآباد، شهر تاریخی بیشاپور و شش نقش برجسته شاپور یکم و دیگر پادشاهان ساسانی در تنگ چوگان، پیکره با شکوه شاپور یکم در غار شاپور و بنای آتشکده زرتشتی سروستان معروف به کاخ سروستان است.

در مجموع 639 هکتار عرصه آثار باستانی منظر باستان شناسی در این سه منطقه استان فارس به ترتیب شامل: 392 هکتار عرصه باستانی فیروزآباد، 222 هکتار عرصه آثار باستانی دو اثر بیشاپور، و 25 هکتار عرصه بنای سروستان که در دهه 1310 خورشیدی به ثبت ملّی رسیده بود با ارزش های ویژه دفتر میراث جهانی در سال 1397 خورشیدی در فهرست میراث جهانی ثبت شد. این آثار دارای ارزش های فرهنگی و طبیعی ویژه است که مجمع جهانی یونسکو این آثار را شایسته حفاظت بر اساس ضوابط و معیارهای بین المللی تشخیص داد.

پادشاهی ساسانی (224- 651 میلادی)، بی گمان یکی از بزرگترین فرمانروایی های توانمند دوران تاریخی ایران بود، که بر تمام جنوب باختر آسیا چیرگی داشت و هماورد اصلی امپراتوری روم و بیزانس بود. دستاوردهای قابل توجه و ارزشمند این فرمانروایی گسترده و پایدار در سازگاری با طبیعت، بهره برداری ازتوانمند سازی درون مایه های طبیعی و منطقه ای به عنوان شاهکاری از نبوغ بشری در شکل های گوناگون آفرینش و نوآوری در زمینه استفاده بهینه از زمین، الگوهای استقراری و سکونتگاه های ویژه، طراحی منظر و شهر و محیط، معماری آیینی و بناهای همگانی و به کارگیری آرایه های هنری نمادین در بناهای باشکوه و یادگارهای فرهنگی ارزیابی شده و به رسمیت شناخته شده است.

حوزه ای که منظر باستان شناسی ساسانی منطقه فارس را دربر می گیرد در واقع هسته اصلی سرزمینی است که گستره وسیعی از نوآوری های تمدن ساسانی در آنجا تحقق یافته است. منطقه ای که بنیان یا گهواره دودمان و تبار ساسانیان است. فارس شاخص ترین و بسنده ترین منطقه پادشاهی ساسانیان است که باید شکل گیری، دگرگونی و پایداری اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بیش از چهارصد سال تمدن ساسانی را در آنجا نشان داد. این تمدن در درازای حیات خویش گستره فرهنگ ایران را مدیریت کرد و میراثی بزرگ برای تمدن عصر اسلامی به یادگار گذاشت.

* مدیر پایگاه میراث جهانی فیروزآباد و سروستان