صالح رشید: دانشگاه صرفا کارکرد آموزشی ندارد، کرونا، آموزش مجازی و حذف فعالیت های غیر آموزشی اساتید - مجله سفر به کانادا

اگر علاقمند به دریافت بهترین خدمات هزینه تحصیل در انگلیس هستید با ما همراه شوید، با مجری مستقیم ویزای تحصیلی انگلیس، با دریافت مشاوره رایگان از مجربترین تیم مهاجرتی انگلستان، بهترین مسیر را به سوی دانشگاه های انگلیس انتخاب کنید.

گروه دانشگاه خبرنگاران؛ سارا سلیمی- چندی است با ورود کرونا آموزش مجازی نقل محافل بسیاری شده است؛ موضوعش را می کاوند تا به طرز صحیح تری آن را که وارد بدنه سیستم آموزشی کشور شده با جامعه علمی کشور پیوند دهند. در ادامه صحبت هایمان با افرادی که در این زمینه حرفی برای گفتن دارند، این بار به سراغ صالح رشید حاجی خواجه لو، رئیس پژوهشکده سیاست پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت رفته ایم.

صالح رشید حاجی خواجه لو، رئیس پژوهشکده سیاست پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت در ابتدا اعلام کرد: همه گیری کرونا و تعطیلی آموزش های حضوری، آموزش عالی، مأموریت ها و کارکارد های آن را مانند سایر عرصه ها، تحت تأثیر خود قرار داد. عمده تقویم های آموزشی و پژوهشی پیش بینی شده دانشگاه ها تغییر پیدا کرد و به عقب افتاد. دانشجویان در پیشبرد پژوهشی رساله خود و دسترسی به اساتید، صاحب نظران و آزمایشگاه ها با محدودیت و سردرگمی روبرو شدند.

ترم تحصیلی گذشته با این حال اما، فرصتی شد که دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی کشور روینمودها، اشکال، عرصه ها و بستر های آموزش مجازی خود را از نظر کمی و کیفی توسعه داده و تجربه نمایند و خارج از محدودۀ تقویم های دانشگاهی رایج، مرز ها و دیوار های دانشگاهی پیگیری نموده و با هزینه کم در اختیار دانشجویان قرار دهند.

وی اضافه نمود: در ایامی که دانشگاه ها با مسائل و کمبود منابع مالی دست و پنجه نرم می کردند، خیلی از هزینه های غیر ضروری جاری و عمرانی دانشگاه، هزینه های مالی آموزش و سایر هزینه ها کاهش پیدا کرد و نظام آموزش عالی فرصت تنفسی برای ساماندهی و بازنگری در مدیریت و عملکرد منابع مالی خود یافتند.

دانشجویان و اساتید نیز نسبت به ایام قبل از کرونا، مهارت های دیجیتالی و رسانه ای خود را ارتقا دادند؛ اما این مسئله به دلیل چالش های زیرساختی و آمادگی الکترونیکی، ضعف زیرساخت های مخابراتی و عدم دسترسی به اینترنت مناسب و تراکم شبکه ای، سنتی بودن روش ها و محتوای آموزشی، آموزش مجازی در آموزش عالی همچنان وجود دارد و فرصت بروز مناسب و شایسته نیافته است به همین علت خیلی از اوقات، آموزش و یادگیری به تأخیر افتاد و با وقفه روبرو شد و از بازخورد هایی که در آموزش و یادگیری سنتی و رو در ور اتفاق می افتد، برخوردار نبود.

رشید حاجی خواجه لو با اشاره به اینکه سطح کیفیت کنشگری چندرسانه ای اعضای هیئت علمی مناسب نبوده و احتیاجمند تقویت است، ادامه داد: دانشجویان امروز، نسلی هستند که با واقعیت های چندرسانه ای آشنایی بیشتری داشته و محصور در فضا ها و شبکه های مجازی هستند؛ انتظار دارند آموزش های مجازی و شبکه ای دانشگاه و اساتید، متفاوت از آموزش هایی باشد که در آموزش های حضوری ارائه می گردد. چرا که معماری، اصول و قواعد، الگوها، مهارت ها و شایستگی هایی که یک استاد باید در آموزش مجازی داشته باشد، با آموزش های حضوری متفاوت است. آموزش مجازی، تدریس اساتید در بستر مجازی نیست، کنشگری و محتوای مناسب بستر خود را می طلبد.

وی اعلام کرد: در ترم تحصیلی گذشته، به کرّات دیده شد که اساتید فایل الکترونیکی سرفصل ها و متون مکتوب و در بهترین حالت، همان پاورپوینت هایی که در آموزش های حضوری ارائه می کردند، در سامانه های آموزشی و فضای مجازی بارگذاری و به اشتراک گذاشتد و با حداقل کیفیت ها ترم را به خاتمه رساندند. در حالی که این عمل، صرفاً نمودی بسیار محدود و حداقلی از آموزش در بستر های مجازی است. آموزش مجازی و کنشگری چندرسانه ای اساتید و دانشجویان در بستر مجازی و الکترونیکی را، نباید به اشتراک گذاری محتوا در سامانه ها تقلیل داد. به نظر می رسد اساتید باید متناسب با این تحولات و واقعیت های مجازی، برنامه های درسی خود را بازاندیشی و بازسازی نمایند و محیط مجازی یادگیری را برای برقراری تعامل میان یادگیرنده و منابع یادگیری غنی سازی نمایند.

صالح رشید اضافه نمود: مسئله مهم دیگری که آموزش عالی در ایام کرونا از آن غفلت نموده است تدبیر برای رسالت های تربیتی فرهنگی و اجتماعی دانشگاه، دانشجویان و فراهم سازی فضایی برای این فعالیت ها است. هویت دانشگاه و آموزش با این رسالت ها معنا می یابد؛ و بالطبع، معنا و هویت دانشجو نیز در زیست و انس آن ها با چنین بستر ها و فضا هایی است که باید شکل بگیرد. دانشگاه صرفاً کارکرد آموزشی نداشته و کارکرد تربیتی، فرهنگی و اجتماعی نیز دارد. اندک نقش و فعالیتی که اساتید به طور سنتی در ایام قبل از کرونا در حوزه در الگوبخشی و هویت بخشی به دانشگاه، آموزش و دانشجو داشتد، با تعطیل شدن آموزش های حضوری، عملاً تعطیل و حسرت بارتر شد و حتی ممکن است در آینده، مفهوم و بقاء دانشگاه را با تهدید روبرو کند.

وی با گوشزد کردن ضرورت آمایش و سازماندهی زیرنظام های آموزش عالی از ابعاد مختلف با توجه به تحولات و چالش های ناشی از همه گیری ویروس کرونا در آموزش عالی، ادامه داد: اگر به این موضوع توجه گردد و نهاد ها و مراجع سیاستگذاری و اجرایی آموزش عالی کشور آن را به صورت جدی در دستور کار خود قرار دهند و این موضوع در ادغام سازمانی و ساختاری دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی خلاصه نگردد، علاوه بر این اینکه بین ظرفیت ها و حوزه های اولویت دار علم و فناوری، نوع مؤسسات، اوضاع اقلیمی و احتیاج های جامعه و اشتغال فارغ التحصیلان تناسب برقرار می گردد، خیلی از هزینه های آموزش عالی نیز کاهش پیدا می نماید و می توان این هزینه ها و سرمایه گذاری را به سمت ارتقا و توسعه زیرساخت ها و کیفیت بخشی آموزش عالی راهنمایی کرد؛ این همه دانشگاه، مؤسسه و مرکز که با حداقل زیرساخت ها و استاندارد های اولیه آموزشی در سطح کشور پراکنده هستند، برای چه هدفی توسعه داده ایم؟ مگر غیر از این است که دانشگاه در پیشرفت جوامع، رشد فرهنگی و فرهیختگی و حل مسائل آن ها نقش ایفاء کند؟ از دانشگاهی که در حل مسائل خود تلو تلو می خورد و نمی تواند امورات خود را سامان دهد و به زور و با حفظ ظاهر، ساختار و قالب خود را پیش می برد، چگونه می توان انتظار داشت که به مسئولیت های اجتماعی خود در قبال مسائل جامعه از جمله همین ویروس کرونا عمل کند؟

رئیس پژوهشکده سیاست پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت در آخر خاطر نشان کرد: صرف اینکه ما همان محتوای آموزشی را به قالب و در فرمت محتوای الکترونیکی بیاریم، آموزش مجازی اتفاق نیفتاده است. آموزش مجازی صرف یک مفهوم و کلمه نیست؛ نظریه پردازی، سیاستگذاری، توسعه زیرساختی و کیفی، اصلاح رویکرد ها و فرایندها، فرهنگ سازی و گفتمان بخشی و اقدام بر اساس آن سیاست ها را می خواهد؛ کرونا تهدیدی است که فرصت و مجال بازنگری و سازگاری فعالانه و هوشمندانه را به ما داده است و نباید منفعلانه عمل کنیم.